POEMAS/PJESME DE VISNJA MILOHNIC ROJE

(Traducción al croata de Željka Lovrenčić)

AUTORREFERENTE

Epicúrea, a veces,
otras, franciscana:
nunca supe
de puntos cardinales.
El mar me guió entre ellos
hasta que caí en la prisión 
de los sentidos.
El eco no viene a mi oído
y mis ojos
no acarician la belleza.
El perfume huye de mi piel
y la boca no quiere más besos.

Mis manos palpan 
la memoria perdida.

VEZANO UZ MENE

Jednom epikurejka

drugi put franjevka:

nikada nisam znala

strane svijeta.

Među njima vodilo me je more

sve dok me nisu zarobili osjećaji.

Jeka ne dopire do moga uha

i moje oči

ne miluju ljepotu.

Miris je pobjegao s moje kože

a usta ne žele više poljubaca.

Moje ruke dotiču

izgubljeno sjećanje.

  

PALOMA

Todos los días
me visita una paloma coja:
gris y blanca, como mi cerebro
perdido en el tiempo.


Ella conserva 
la memoria de mi ventana
y yo tan sólo
la cojera de mis años.

  

GOLUBICA

Svakoga dana

posjećuje me hroma golubica:

siva i bijela, poput mojega mozga

izgubljena u vremenu.

Ona čuva

uspomenu na moj prozor

a ja samo hromost svojih godina.

VEJEZ

Mi ángel de la guarda envejece:

sordo y somnoliento.

Un pájaro solo ya no canta y viene a mi ventana.

En mis manos,

aparecen sombras de un desconocido continente;

mis piernas se rebelan, los ojos ven claros

sólo

los recuerdos

pero,

se velan a la luz presente.

Se han ido los amigos envueltos en su capa,

La columna empequeñece,

se aferra a la piel del rostro,

a su sonrisa.

El río caudaloso ya no trae agua.

  

STAROST

Moj anđeo čuvar stari:

gluh i sanjiv.

Osamljena ptica više ne pjeva i ne dolazi na moj prozor.

U mojim rukama,

pojavljuju se sjene nepoznatoga kontinenta;

moje se noge bune, oči jasno vide

samo

uspomene,

ali

bdiju nad postojećem svjetlosti.

Otišli su prijatelji obavijeni svojim ogrtačima,

kralježnica slabi,

priljubljuje se uz kožu lica,

uz njegov osmijeh.

U bogatoj rijeci više nema vode.

HAI-KU

Yo revivo tus ojos,
amor temprano,
perdidos en la muerte.

HAI-KU

Oživljujem tvoje oči,

ranu ljubav,

izgubljene u smrti.

RELÁMPAGOS DE CUBA

Para mi hijo Andrés

I

Poco fue el dólar del funeral del abuelo.

Poco el del sordomudo inquieto.

Tal vez los cinco del corazón de chocolate

para la novia de San Valentín

me absuelvan mañana de mis remordimientos

en Villa Santa Clara.

II

Su mano me mostraba la boca sin dientes,

su cara la simetría de un campo arado,

la ropa, el desorden de los años viejos.

Le entregué el pan con cerdo cubano

y mis ojos lloraron su futuro incierto.

III

El puño del guerrillero argentino

no se cerró tan fuerte sobre el arma,

como el del viejo mulato silencioso,

sobre el dólar odiado,

mientras se perdía en la multitud cantante.

IV

La iglesia más antigua de Cuba

tiene a la Virgen Inmaculada con la nariz rota

y los bancos vacíos.

Abre sus puertas a las ocho,

deja entrar el viento nocturno

y escucha el ritmo de un son cubano.

V

Mis guías sonrientes son Rafael y Justo.

El arcángel vengador y el juez ciego.

Detienen mi mano extendida al niño,

quieren cerrar mis ojos y apagar mi corazón.

No pasarán.

No vencerán.

Permitiré tan solo que bailen

un mambo conmigo.

VI

Tu estatua corta el aire.

La llamita  perenne titila

y no se apaga.

Tu cuerpo está ahí.

El pueblo cubano tal vez llora.

¿Dónde está tu Idea, Comandante Che Guevara?

VII

En el baño público de Santa Clara

me dieron pedazos del diario “La Juventud Rebelde”,

envoltorios de blancos dulces cubanos.

Una vieja obesa que salía me dijo “brava”:

- no mire tanto,

Aquí todo está muy limpio.

VIII

¿Tiene un pedazo de jabón, señora,

me pregunta despacio la vieja negra.

Me odio por tener tez blanca,

oler a “Viento verde” y las manos limpias.

Y no tener jabón.

Me invade el recuerdo del momento doliente

cuando una pérfida italiana

le preguntó a  mi madre:

¿quieres un pedazo de pan, sucia inmigrante eslava?

Huyo de allí como antes

sollozando mi desesperado silencio.

IX

(“Nombres comunes”)

Isidra camina muy lento.

Eulalia habla fuerte.

Amarilis tiene bigotes.

Odalis mira el horizonte.

Mydolly no es bella.

Odamí es triste...

Ladislav incrimina a sus padres

y a mi me llaman “Visni”

o simplemente,

no me llaman.

BLESKOVI S KUBE

Sinu Andrésu          

I

Nije bio dovoljan dolar za djedov pokop.

Ni onaj koji je dao nemirni gluhonijemi čovjek.

Možda me pet dolara iz čokoladnoga srca

za zaručnicu Svetoga Valentina

sutra oslobode grižnje savjesti

u Villi Santa Clara.

II

Njegova ruka pokazivala mi je bezuba usta,

lice sklad oranice,

odjeća, neurednost poodmaklih godina.       

Darovala sam mu kruh s kubanskom svinjetinom,

i moje su oči plakale zbog njegove neizvjesne sudbine.

III

Šaka argentinskoga gerilaca

nije tako snažno stisnula oružje

kao ona staroga šutljivoga mulata

omraženi dolar,

dok se gubio u mnoštvu koje je pjevalo.

IV

Najstarija crkva na Kubi

ima Bezgrješnu djevicu razbijena nosa

i prazne klupe.

Otvara svoja vrata u osam sati,

pušta noćni povjetarac

i sluša ritam kubanskih zvukova.

V

Moji su nasmiješeni vodiči Rafael i Justo.*

Arhanđeo osvetnik i slijepi sudac.     

Zaustavljaju moju ruku pruženu djetetu,

žele mi zatvoriti oči i ugasiti mi srce.

Neće proći.

Neće pobijediti.

      

Dopustit ću samo da otplešu

mambo sa mnom.

*Pravednik. (op. prev.)

VI 

Tvoj kip presijeca zrak.

Treperi vječni plamičak

i ne gasi se.

Tvoje je tijelo tamo.

Kubanski narod možda plače.

Gdje je tvoja Zamisao, komandante Che Guevara?

VII

U javnome zahodu u Santa Clari

dali su mi komad lista „La Juventud Rebelde“*,

omot bijelih kubanskih slatkiša.

Izašavši, jedna mi je debela starica rekla: „curo“,

- nemojte toliko gledati,

ovdje je sve jako čisto.

*Buntovna mladež. (op. prev.)    

VIII

Imate li komad sapuna, gospođo?,

upitala me je polako stara crnkinja.

Mrzim se jer imam bijelu put,

jer mirišem na „Zeleni vjetar“ i imam čiste ruke.

I jer nemam sapun.

Obuzima me uspomena na bolan trenutak

kad je jedna podmukla Talijanka

upitala moju majku:

želiš li komad kruha, prljava slavenska useljenice?

Bježim odande

opraštajući se uz suze.

Tišina.       

IX

(„Obična imena“)

(„Nombres comunes“)

Isidra hoda jako polagano.

Eulalia govori izrazito glasno.

Amarilis ima brkove.

Odalis gleda prema obzorju.

Mydolly nije lijepa.

Odamí je tužna…

Ladislav optužuje svoje roditelje

a mene zovu „Visni“

ili me, jednostavno,

ne zovu.

DE MILÁN A SANTIAGO

Mapocho: la llegada. Catorce años, el cabello rubio, acento extranjero. Eusebio Lillo, Toesca, Plaza Brasil, Salvador Donoso: pobreza, estudio, ilusiones: Chile.

Manuel Antonio Maira: belleza de reina, Arturo. El diploma en Independencia, en Alférez Real la mujer. San Isidro, el hijo bien amado.

En San Antonio y Diagonal Paraguay, trabajo, diagnósticos y tratamientos, amor a los pobres, gratitud y fatiga. Temores y éxitos.

Siempre Santiago como un contrapunto, su inquieto devenir en las entrañas.

Recoleta en la distancia próxima, pero antes, la calle Bandera: “...Alguien me espera...”

OD MILANA DO SANTIAGA

Mapocho*: dolazak. Četrnaest godina, plava kosa, strani naglasak. Eusebio Lillo*, Toesca*, Plaza Brasil*, Salvador Donoso*: siromaštvo, studij, iluzije: Čile.

Manuel Antonio Maira*: ljepota kraljice, Arturo. Diploma u Ulici Independencia*, u Alférez Realu* žena. San Isidro*, voljeni sin.

U San Antoniju* i Diágonal Paraguay*, posao, dijagnoze i liječenja, ljubav prema sirotinji, zahvalnost i napor. Strahovanja i uspjesi.

Santiago uvijek kao kontrapunkt, njegovo nemirno nastajanje u utrobi.

Recoleta* na bliskoj udaljenosti, prije nje Ulica Bandera*: “ Netko me očekuje…“

* Lokaliteti i ulice u Santiagu. (op. prev.)

VIŠNJA MILOHNIĆ ROJE nació en la ex Yugoslavia (hoy  República de Croacia) el 30 de noviembre de 1932 y falleció en Santiago de Chile el 11 de julio de 2011. Médico Cirujano por la Universidad de Chile, se especializó en Ginecología-Obstetricia y en Esterilidad Conyugal. Realizó estudios de postgrado en Francia, Suecia e Inglaterra. Ejerció brillantemente su profesión hasta mediados de los años noventa. Viajó por gran parte del mundo, conociendo los cinco continentes, practicando la medicina y siempre con un incansable espíritu aventurero. En 1959 contrajo matrimonio con el bioquímico y ex decano de la Facultad de Química y Farmacia de la Universidad de Chile, Juan Alberto Morales Malva, con quien tuvo dos hijos: Dunja (1970-1976) y Andrés (1962). Mientas estudiaba la carrera de Medicina recibió el Premio del “Pen Club” de Chile para jóvenes escritores por uno de sus cuentos inéditos. Su obra se encuentra parcialmente traducida al croata y ha sido publicada en algunas revistas literarias como “Descontexto” y otras en Internet. El año 2003 publicó la plaquette de poemas Relámpagos de Cuba (RIL Editores, Santiago de Chile). En sus propias palabras, Višnja se describía como: “Concebida en Macedonia, prófuga de un aborto anunciado, nací en un país inexistente y, a veces, lloro viviendo. Obsesionada con los relojes, los azules y la lluvia, me escucho poco y veo al mundo puntillista y negro. Crédula de los viejos medicamentos y las supercherías del amor, arrastro los años idos en las miradas mías y prestadas.

VIŠNJA MILOHNIĆ ROJE rođena je u bivšoj Jugoslaviji (danas Hrvatskoj) 30. studenoga 1932., a umrla je u Santiagu 11. srpnja 2011. Na Čileanskome sveučilištu diplomirala je medicinu i  specijalizirala ginekologiju i poroditeljstvo te bračnu neplodnost. Poslijediplomski studij polazila je u Francuskoj, Švedskoj i Engleskoj. Svoju je profesiju vrlo uspješno obavljala sve do devedesetih godina prošloga stoljeća. Zahvaljujući medicini i svojemu neumornome pustolovnome duhu, proputovala je veći dio svijeta te upoznala svih pet kontinenata. Godine 1959. udala se za biokemičara i bivšega dekana Kemijskoga i farmaceutskoga fakulteta na Čileanskome sveučilištu, Juana Alberta Moralesa Malvu s kojim je imala dvoje djece: Dunju (1970.-1976.) i Andrésa (1962.) Još kao studentica medicine, za jednu od svojih neobjavljenih pripovijedaka, primila je nagradu čileanskoga „Pen Cluba“ za mlade pisce. Njezini su zapisi djelomično prevedeni na hrvatski jezik i objavljeni u nekim književnim časopisima -  primjerice, „Desentexto“, te na Internet stranicama. Godine 2003. objavila je kratku zbirku pjesama „Relámpagos de Cuba“ (RIL Editores, Santiago de Chile). Višnja je za sebe govorila: „Začeta u Makedoniji, izbjegla najavljeni pobačaj, rođena sam u nepostojećoj zemlji i ponekad, živeći plačem. Opsjednuta satovima, plavetnilom i kišom, rijetko slušam samu sebe i svijet mi se čini pointilističkim i mračnim. Vjerujući u drevnu medicinu i ljubavne varke, vučem protekle godine u svojim i tuđim pogledima.